Ustawa z dnia 17 sierpnia 2023 roku, dotycząca niektórych zawodów medycznych, wprowadza istotne regulacje mające na celu uporządkowanie zasad wykonywania 15 wybranych profesji w sektorze ochrony zdrowia. Wśród nich znajdują się m.in. asystentki stomatologiczne, elektroradiolodzy, higienistki stomatologiczne, instruktorzy terapii uzależnień, opiekunowie medyczni, optometryści, ortoptyści, podiatry, specjaliści ds. profilaktyki, protetycy słuchu, technicy farmaceutyczni, technicy masażyści, technicy ortopedii, technicy sterylizacji medycznej oraz terapeuci zajęciowi.

Podstawowym celem ustawy jest ustanowienie jasnych zasad wykonywania tych zawodów, zapewnienie wysokiego poziomu jakości świadczonych usług, a także ujednolicenie wymagań dotyczących kwalifikacji i odpowiedzialności zawodowej. Wchodząc w życie 26 marca 2024 roku, ustawa wprowadza szereg istotnych zmian, które mają wpływ zarówno na osoby wykonujące zawody medyczne, jak i na pracodawców oraz pacjentów.

Główne zmiany wprowadzone ustawą:

• Centralny Rejestr Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego: Ustawa zobowiązuje do prowadzenia oficjalnego rejestru, dostępnego na platformie internetowej https://rizm.ezdrowie.gov.pl, który będzie prowadzony przez Ministra Zdrowia. Rejestr ten ma za zadanie weryfikować i potwierdzać kwalifikacje osób wykonujących zawody medyczne. Aby zostać wpisanym do rejestru, konieczne jest posiadanie odpowiednich kwalifikacji potwierdzonych dyplomem, np. ukończeniem dwurocznej szkoły policealnej lub trzyletnich studiów licencjackich w przypadku higienistek stomatologicznych. Kursy przygotowawcze, choć nieuprawniające do samodzielnego wykonywania zawodu, nie są wystarczające do wpisu do rejestru. Rejestr jest otwarty i każdy może się do niego wpisywać w dowolnym momencie, co ułatwia legalne podjęcie pracy w sektorze zdrowia, zwłaszcza w gabinetach stomatologicznych. Wszelkie zmiany w rejestrze, trzeba zgłosić w ciągu 30 dni od dnia powstania zmiany np. zmiana miejsca pracy lub zaprzestanie pracy.

Zakres danych w rejestrze Rejestr zawiera szczegółowe informacje, takie jak:

– dane osobowe (imię, nazwisko, data urodzenia, numer PESEL),

– informacje o posiadanych uprawnieniach zawodowych (miejsce uzyskania kwalifikacji, data wydania i ważności dyplomu),

– informacje o ewentualnych ograniczeniach, zawieszeniach czy cofnięciach uprawnień,

– dane o ukończonych szkoleniach i kursach podnoszących kwalifikacje,

informacje o wpisach do rejestru i ich aktualizacji.

Funkcje i zastosowania

– Weryfikacja uprawnień: umożliwia instytucjom publicznym, placówkom medycznym i pacjentom szybkie sprawdzenie, czy dana osoba jest uprawniona do wykonywania zawodu.

– Kontrola i nadzór: służy organom nadzoru nad przestrzeganiem standardów zawodowych oraz monitorowaniu przestrzegania przepisów prawa.

– Ułatwienie procesu rekrutacji: pracodawcy mogą weryfikować kwalifikacje kandydatów na podstawie danych z rejestru.

– Zapewnienie bezpieczeństwa pacjentów: minimalizuje ryzyko bezprawnego wykonywania zawodu, co mogłoby prowadzić do zagrożeń zdrowotnych.

Korzyści wynikające z funkcjonowania rejestru

– Podniesienie jakości usług medycznych poprzez potwierdzanie kwalifikacji pracowników.

– Wzmocnienie zaufania pacjentów do systemu opieki zdrowotnej.

– Ułatwienie kontroli i egzekwowania przestrzegania norm zawodowych.

– Usprawnienie procesu administracyjnego i rekrutacyjnego w sektorze ochrony zdrowia.

Podsumowując, Centralny Rejestr Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego odgrywa kluczową rolę w systemie ochrony zdrowia, wspierając transparentność, bezpieczeństwo i wysoką jakość usług medycznych. Jego rozwój i skuteczne funkcjonowanie są niezbędne dla zapewnienia zaufania społecznego oraz efektywnego nadzoru nad wykonywaniem zawodów medycznych w Polsce.

• Ustawiczny rozwój zawodowy:

Ustawa wyznacza obowiązek regularnego podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Osoby wykonujące zawody medyczne muszą zdobywać punkty edukacyjne w pięcioletnich cyklach rozliczeniowych. W sumie do uzbierania jest 200 punktów w każdym okresie. Gromadzenie punktów odbywa się poprzez obowiązkowy kurs doskonalący (plan kursu jest indywidualny dla każdego zawodu medycznego) za który naliczone zostanie jednorazowo 120 punktów. Pozostałe 80 punktów zdobywa się poprzez samokształcenie: kursy, konferencje, warsztaty, szkolenia, webianry itp. Takie rozwiązanie ma na celu ciągłe podnoszenie kompetencji zawodowych, a tym samym zapewnienie pacjentom jak najwyższej jakości usług medycznych.

• Odpowiedzialność zawodowa:

Ustawa reguluje kwestie odpowiedzialności zawodowej osób wykonujących zawody medyczne, określane jako przewinienie zawodowe, są one naruszeniem zasad etyki zawodowej lub przepisów regulujących wykonywanie zawodu, które podlega odpowiedzialności zawodowej.

Przykłady przewinień zawodowych:

Naruszenie zasad etyki zawodowej: np. brak empatii, nieetyczne zachowanie wobec pacjenta, naruszenie tajemnicy zawodowej. 

Naruszenie przepisów regulujących wykonywanie zawodu: np. udzielanie świadczeń zdrowotnych bez zgody pacjenta, fałszowanie dokumentacji medycznej. 

Brak odpowiedniej staranności w wykonywaniu zawodu: np. błędy w diagnozie, niewłaściwe leczenie, zaniedbania w opiece nad pacjentem. 

Naruszenie praw pacjenta: np. brak informacji o leczeniu, brak zgody na zabieg. 

Działania wykraczające poza obowiązujące przepisy mogą skutkować odpowiedzialnością karną lub zawodową.

Artykuł 68 stanowi, karami za przewinienie zawodowe są: upomnienie, nagana, kara pieniężna, zawieszenie uprawnień do wykonywania zawodu medycznego na okres do 5 lat, pozbawienie uprawień do wykonywania zawodu medycznego.

• Czynności zawodowe:

Ustawa określa wymogi dotyczące kwalifikacji zawodowych, które muszą spełniać osoby wykonujące dane zawody medyczne. Czynności zawodowe dla danego zawodu określone są na podstawie rozporządzania o czym mówi art. 13 pkt 4.

Wśród czynności wykonywanych przez higienistki stomatologiczne warto zwrócić uwagę na:

wykonywanie na zlecenie lekarza dentysty badań i pomiarów: badanie głębokości kieszonek dziąsłowych, określanie wskaźników próchnicy oraz przyzębia, ocena barwy zębów, wykonywanie badań przesiewowych pod kątem chorób nowotworowych, wykonywanie testów ślinowych oraz wykonywanie dokumentacji fotograficznej;

wykonywanie na zlecenie i pod nadzorem lekarza dentysty zabiegów profilaktyczno- -leczniczych utrzymujących efekty leczenia, takich jak: usuwanie złogów twardych i miękkich, lakowanie, lakierowanie, diagnostyka próchnicy, profilaktyka próchnicy oraz piaskowanie uzębienia;

wykonywanie czynności zawodowych związanych ze stosowaniem zasad aseptyki, antyseptyki, zasad postepowania w procesach niszczenia drobnoustrojów chorobotwórczych oraz procedur postępowania z materiałem biologicznym skażonym w sytuacji wystąpienia zakażeń; przygotowywanie, konserwowanie, dekontaminacja, przechowywanie aparatury i sprzętu medycznego stosowanego w stomatologii

wykonywanie wstępnych badań stomatologicznych, profilaktycznych i diagnostycznych zabiegów rehabilitujących jamę ustną.

Dodatkowe informacje:

• Ustawa wprowadza również regulacje dotyczące wykonywania zawodu medycznego pod nadzorem dla osób, które przez 5 lat nie wykonywały zawodu.
• Ustawa ma na celu zapewnienie, że w zawodach medycznych będą pracować wyłącznie profesjonaliści z odpowiednimi kwalifikacjami.
• Rejestr zawodów medycznych ma ułatwić weryfikację osób wykonujących zawody medyczne przez pracodawców i pacjentów.
• Nieuprawnione posługiwanie się tytułem zawodowym będzie podlegało odpowiedzialności karnej.

Źródło:

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20230001972/O/D20231972.pdf

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20250000626/O/D20250626.pdf

Paulina Mintzberg-Wachowicz